...

ისევ ნამახვანჰესზე და ეს, იმის მიუხედავად, ჰესის საწინააღმდეგო კამპანიაში ჩართულმა მართულმა ადამიანებმა რამდენიც უნდა იძახონ, რომ დაინტერესებული პირი ვარ. ხაზგასმით ვამბობ: მართულმა, თორემ გულწრფელი ადამიანების პროტესტი და ამ პროტესტის წარმოქმნის ანატომია სხვა თემაა. ინტერვიუ, რომელსაც ახლა შემოგთავაზებთ, მრავალმხრივაა საყურადღებო და დასაფიქრებელი. პრინციპში, ეს კლასიკური „ჰართთოლკია“. ჩემს მიზანს ნამახვანთან დაკავშირებით წარმოადგენს ინტერესების გარკვევა - ვინ, რატომ და რა მიზეზით უჭერდა მხარს ან ეწინააღმდეგებოდა ნამახვანჰესის მშენებლობას. როგორი იყო პროტესტის ღერძი და რა ედო ამ პროტესტს საფუძვლად. რა როლი ჰქონდათ ამ პროტესტში განკუთვნილი ადამიანებს, რომლებიც მოსახლეობის და საზოგადოების სენტიმენტებზე თამაშობდნენ, რას ეფუძნებოდა ცალკეული მათგანის პატრიოტული აღტკინება.

ვინ და რატომ გააჩინა ნამახვანში რელიგიური დაპისრისპირების ასპექტები? ამ და უამრავ სხვა კითხვაზე პასუხს ნამდვილად ვერ გაგცემთ ერთი ადამიანი, თუმცა საერთო სურათის დასანახად, რომელიც მოიცავს სახელმწიფოს უსუსურობას და უპრინციპობას, საპატრიარქოსა და ცალკეული მღვდელმთავრების დაინტერესებას, გარემოს დამცველების აქტივიზმს და სხვა უამრავ კომპონენტს, რომელიც ნამახვანმა წარმოაჩინა და რომელიც გამუდმებით მეორდება საქართველოში ჯერ კიდევ ხუდონიდან მოყოლებული, ერთი შეხედვით, უწყინარი ინტერვიუც, ვფიქრობ აუცილებელია. ჩემი მხრიდან ოპონირების რეჟიმი კი ნამდვილად იმისთვის მჭირდებოდა, რომ დავფიქრებულიყავი, იქნებ, მე ვცდები და სულაც არაა ის, რაც ნამახვანში მოხდა, საბოტაჟი და სახელმწიფოს წინააღმდეგ განხორციელებული ეკონომიკური ტერორიზმი.

მოკლედ, ასე: გავაზობთ ვრცელ ინტერვიუს ნამახვანის მშენებლობის აქტიურ მოწინააღმდგესთან, სოფო სოხაძესთან, რომელიც საკუთარ თავს გარემოსდამცველს უწოდებს და გთხოვთ, ეს ნუ დაგავიწყდებათ ინტერვიუს კითხვისას. აქვე, მეტნაკლებად სრული სურათისთვის ამ თემაზე ერთ-ერთ წინა პუბლიკაციასაც გაგახსენებთ - „ჟურნალისტური გამოძიება: გრუ-ს კვალი ნამახვანის სკანდალში - რის სანაცვლოდ ავრცელებდნენ ჰესის საწინააღმდეგო ხმებს ნინო ჩხობაძე, სოფიო სოხაძე, თეა გოდოლაძე და სხვები“, სადაც ამ ინტერვიუს ერთ-ერთი ფიგურანტის გრუ-სთან კავშირზეა საუბარი.

---

- ქალბატონო სოფო, სუს-ის კრებსებზე, ალბათ, გსმენიათ. ამ კრებსების მიხედვით, პირად საუბრებში ხშირად აცხადებთ, რომ ხეობაში ურანის საბადოებია და ნამახვანჰესი ამიტომ არ უნდა აშენდეს.

- არ მინდა ამ თემაზე საუბარი ტელეფონით, საბადო არ არის იქ. იქ არის მადანგამოვლინებები. ურანიც არის და ბევრი სხვა რამეც. რომ ჩავედი, მე დიდი ხანია ამ ამბავში ვარ ჩართული, მოსახლეობამ მაჩვენა ის მთა. მე თვითონ გეოლოგების ოჯახიდან ვარ.

- აჰ, გაჩვენეს მთა, გითხრეს, აქ ურანიაო და ამის გამო, ყოველგვარი დოკუმენტების გარეშე, ხართ ჰესის მშენებლობის წინააღმდეგი? გასაგებია... იცით, რა მაინტერესებს, ბატონი დავით თხილაიშვილს იცნობთ?

- დიახ, გამაცნეს გურულებმა, სოსო მამალაძემ.

- მასთან გქონდათ ინტენსიური კავშირები. ხომ ასეა?

- ინტენსიური კავშირი - არა, მე ვარ აბსოლუტურად დამოუკიდებელი პიროვნება. აქ მაქვს უფლება, რასაც ვაკეთებ, იმაში სახელმწიფო მეხმარებოდეს. მე ვარ სრული ენთუზიასტი. ინეტნსიური კავშირი ამ თემასთან დაკავშირებით იქ იყო

- თხილაიშვილი ხელისუფლებაა? თუმცა, არ აქვს ამას ახლა მნიშვნელობა. ერთი საუბრის შინაარსის დაზუსტება მინდა: კრებსებიდან ჩანს, ბატონ ნიკოლოზ ღუდუშაურთან საუბრისას აცხადებთ, რომ თქვენთან იმყოფება ბატონი თხილაიშვილი.

- მაპატიეთ, ერთი წამით, ვინ ბრძანდებით, რომ თქვენ ასეთი კიხთვები მე დამისვათ?

- გითხარით, ჟურნალისტი ვარ.

- მე, სხვათა შორის, ძალიან კარგად ვიცოდი, რომ მისმინდნენ. იქეთ შევუთვალე, გეახლებით, ბატონო...

- ნუ იბნევით... ეგ რა შუაშია, რომ გისმენდნენ?

- მე ასეთ კითხვებზე პასუხს არ გაგცემთ. ჯერ ეს ერთიც, უკანონოა ეს მოსმენები.

- უკონონოა უკანონო მოსმენა. თქვენს შემთხვევაში, ამაზე დავფიქრდებოდი, კანონიერად გისმენდნენ თუ უკანონოდ? ისე, ხომ გჯერათ, რომ უკანონოს არ აკეთებდით არაფერს?

- კი, ბატონო.

- მაშინ, რა პრობლემაა, რომ კითხვაზე მიპასუხოთ?

- იმიტომ, რომ მე არ ვიცი, თქვენ რა ფორმით და როგორ გამოქვეყნებთ.

- ზუსტად იმას გამოვაქვეყნებ, რასაც მეტყვით, ვიწერ საუბარს და ამიტომ გელაპარაკებით, რა ინტერესია ჩემი, რომ საუბარი დავამახინჯო?

- რა გნებავთ, მკითხეთ.

- ბატონ ნიკოლოზ ღუდუაშაურს სატელეფონო სუაბრის დროს ეუბნებით, რომ თქვენთან იმყოფება ბატონი თხილაიშილი, რომელსაც შეუძლია დაგეხმაროთ ნამახვაჰესისი შესახებ რუსეთის ფედერაციიდან გარკვეული დოკუმენტაციის მოძებაში.

- თვითონ მითხრა.

- დიახ, ამას გეუბნებით და აქვე, ღუდუშაურმა დაგიდასტურათ, რომ თხილაიშვილი წარსულში მუშაობდა ჰიდროპროექტში და ა.შ. კონკრეტულად, რა დოკუმენტზეა საუბარი?

- ნამახვაჰესების კასკადი არის შემქნილი 1936 წელს. სამ ეტაპად მიმდინარეობდა ამ ჰესზე მუშაობა, ჩართული იყო „სოვეტგეოფიზიკის“, არამარტო საბჭთა კავშირის, არამედ მსოფლიოდან იყვნენ მოწვეულები და მაშინ ძალიან სიღრმისეულად განიხილეს ეს პროექტი და გადამოცემით ვიცი, რომ იქ ასეთი რაღაც წერია - აქ (ნამახვანში - რედ.) არასდროს, არავითარ შემთხვევაში, არ შეიძლება ჰესის მშენებლობა.  

- „გარეჯი საქართველოა“-ს რუკებიც რუსეთიდან - ეს ორი სიუჟეტი ერთმანეთს ძალიან ჰგავს. გასაგებია, გადმოცემით იცით, დოკუმენტი არ გინახავთ და ჰესის მშენებლობის საწინააღმდეგო აზრს კულტივირებთ.

- რა თქმა უნდა.

- მეორე კითხვა მაქვს: ნატალია ბერძენიშვილს იცნობთ?

- არა.

- კარგი.

- იცით რა? - ბევრი ფეისბუქმეგობარი მყავს, მე ყველას ვიმეგობრებ და ასე, პირადად, უმეტესობას არ ვიცნობ.

- ანუ, რუსეთიდან ელოდებით დოკუმენტს, რომელიც არ გინახავთ, მაგრამ მასზე დაყრდნობით ამბობთ, რომ ჰესი არ უნდა აშენდეს... მოსახლეობამ გაჩვენათ მთა და გითხრათ, რომ იქ ურანია, მაგრამ ხელში არაფერი გიჭირავთ და ასევე, ამბობთ, რომ ჰესი არ უნდა აშენდეს. ეს კვალიფიციური ექსპერტის ან გარემოსდამცველის პოზიციაა? ასე ოპონირებენ პროფესიონალები?

- ეს ინფორმაცია, სხვათა შორის, ჩემი გავრცელებული არ იყო, იქ რომ რაღაც მადანგამოვლინელბულია, ეს ცნობილი ფაქტია.

- „რაღაც“ რას ჰქვია, ან ცნობილი ფაქტი რითია? სამეცნიერო დოკუმენტები არსებობს?

- რუკები არსებობდა და სახელმძღვანელოებშიც იყო, სხვათა შორის, სად რა ის იყო. ურანი რომ არსებობს, ამაზე საუბარი არის სულ. სხვათა შორის, ასეთი ინფორმაცია ოფიციალურ დონეზე არც კომუნისტების დროს არ დასტურდებოდა.

- ანუ, ერთი გეოლოგიც ამას დოკუმენტურად არ ადასტურებს, მაგრამ საუბრობენ და ეს არის მტკიცებულება? გასაგებია თქვენი პოზიცია. ახლა, კიდევ ერთი მომენტი მაქვს დასაზუსტებელი: თქვენ ამბობთ ასეთ რამეს...  

- არ მაინტერესებს, საერთოდ, გამოქვეყნდა სადმე ეს ჩანაწერი?

- რატომ იძაბებით? ცალკეულმა რედაქციებმა მივიღეთ ეს ჩანაწერები და აი, ტარიელ კილაძესთან საუბრის დროს, როდესაც მან შემოგთავაზათ, ამბობთ ასეთ რამეს...

- მე არ ვიცნობ ტარიელ კილაძეს.

- შეიძლება, ნოდარ ბერიძე იყო - ორ ადამაინზეა ნომერი რეგისტრირებული.

- ნოდარ ბერიძე კი.

- ეუბნებით, ქართულმა მხარემ რიონის ხეობა თურქებს 2019 წელს გადასაცაო და ეს მაშინ, როდესაც საუბარი ჰესებზე არ ყოფილაო და აღნიშნავთ, რომ ჰესი არის შირმა, რეალურად კი ტერიტორია, სადაც იგეგმება მშენებლობა, არის სტრატეგიული ხეობა, რომლის დაპატრონებაც სურთ თურქებს.

- თქვენ თუ ნახეთ ჩემი გამოსვლები, იგივეს ვიმეორებ, ბატონო. ამ თემით თუ დიანტერესდით, 2019 წლის 25 ნოემბრის განკარგულება 24.05 გახარიას ხელმოწერით, თუ გნებავთ გადმოგიგზავნით.

- არ მინდა, მაქვს საკმარისი დოკუმენტები, მაგრამ არსად წერია, რომ ტერიტორია გადაეცა თურქებს დასახლების მოსაწყობად.

- გადაეცა სამი რაიონის მიწები, თავისი ყველაფრით, მანამდე, რიონის 32 კილომეტრი გაიყიდა, როგორც მიწის ნაკვეთი. არავინ მსოფლიოში არ ყიდის არც მდინარეს, არც - კალაპოტს, ამათმა ჩაწერეს, რომ რიონი, თურმე, მიწის ნაკვეთია და ისე გაყიდეს. პირველი გაცემულია 2020 წლის თებერვალს, გარემოს დაცვითი გადაწყვეტილება, წინასწარი სამუშაოების ნებართვა გაცემულია 2021 წლის 21 აპრილს.

- არ ვაპირებ, ზოგადად, მშენებლობის სპეციფიკა აგიხსნათ. საცხოვრებელი სახლის მშენებლობასაც კი სჭირდება წინასწარ უამრავი კვლევა, მერე - პროექტის შედგენა და მერე ხდება მშენებლობაზე ნებართვის გაცემა. სხვა რაღაცას გეუბნებით, თქვენ კი სხვა რამეს მპასუხობთ.

- არ წამიყვანია, გეტყვით, ახლა მომისმინეთ, ანუ ჰესის აშენებისთვის ძალიან ბევრი ნებართვაა საჭირო. ვიდრე ნებართვა გაიცემოდა მანამდეა ეს მიწები გადაცემული, 2019 წლის 21 ნოემბერს. გესმით თქვენ, რაშია საქმე?

- მესმის თქვენი მსჯელობის სულიკვეთება და ხელმეორედ გისვამთ კითხვას - თურქებს სტრატეგიული ადგილის დაპატრონება სურთ, არა?

- რა თქმა უნდა - ეს არის. მისმინეთ, ერთი წუთი - საერთოდ, ანალიზი და ვარაუდების გამოთქმა, კეთდება ტენდენციაზე, თურქეთს რა ტენდენციაც აქვს, ეს არის, ორჯერ ორი უდრის ოთხს.

- ვარაუდებით მსჯელობთ? კარგი, თქვენი ერთ-ერთი ვარაუდია, რომ 3000 ოჯახი უნდა ჩამოასახლონ ხეობაში.

- მისმინეთ, მე პირად საუაბარში მაქვს ვარაუდის გამოთქმის უფლება.

- რაღა ვარაუდი, ფაქტების გარეშე საუბრობთ და რეალურად, ჭორს ავრცელებთ...

- არაფერ ხმებს არ ვავრცელებ.

 - 3000 ოჯახის ჩამოსხლების შესახებ ფაქტი საიდან გქონდათ?

- მისმინეთ, ერთი წუთი, როდესაც წერია, რომ 380 ჰექტარი მუდმივად არის გადაცემული თურქეთის საკუთრებაში და მისთვის დემოგრაფიული ექსპანსია ეს არის ჩვეულებრივი ამბავი.

- ანუ, ვარაუდებს ეყრდნობით და ჭორაობთ, ხმებს ავრცელებთ და ხალხს აპირისპირებთ მეზობელ სახელმწიფოსთან. ეს საბოტაჟია, არა?

- მე ამას საჯაროდ არ ვამბობ, პირად საუბრებში ვამბობ.

- ქალბატონო, რასაც თქვენ აკეთებთ, სპეცსამსახურების ტიპური მეთოდია - პირად საუბრებში ავრცელებთ ხმას?

- არაფერსაც არ ვავრცელებ.

- კი, ადამიანების გრძნობებზე თამაშობთ... „კავკასიური სახლში“ საიდან მოხვდით, ვისი რეკომენდაციით?

- არავისი რეკომენდაციით.

- ეს როგორ? დაესიზმრა ვიღაცას და დაგიძახათ, მოდით, იყავით ჩვენთანო?

- ზრდილობიანად ილაპარაკეთ.

- ქალბატონო, ზრდილობა ნამდვილად არ შემეშლება თქვენთან კი არა, არავისთან...

- ტონი არ მოწმონს თქვენი.

- ტონი? რა არ მოგწონთ?... თქვენ არ მოგწონთ ტონი, ვინც თურქ და ქართველ ხალხს და ორ სახელმწიფოს აპირისპირებთ, სახელმწიფოს საბოტაჟს უწყობთ, ადამიანის გრძნობებსა და სენტიმენტებზე თამაშობთ?

- „კავკასიური სახლი“ არის ღია დაწესებულება.

- ანუ, დააკაკუნეთ კარზე, შეხვედით პირდაპირ და უთხარით, თქვენთან მინდა მუშაობაო?

- 22 აპრილის შეხვედრას გულისხმობთ, მე რომელიც ჩავატარე?

- არა, სულ პირველად „კავკასიური სახლის“ წარმომადგენელი როგორ გახდით?

- არ ვარ მე წარმომადგენელი და არც წევრი „კავკასიური სახლის“. მე უბრალოდ... როგორც უბრალო, რიგით მოქალაქეს, მაქვს უფლება ჩაერთოს პროცესებში.

- ასე უცებ გაემიჯნეთ? თქვენ პოზიციონირებთ „კავკასიური სახლის“ სახელით.

- არ ვპოზიციონირებ.

- აბა, სატელევიზიო ტიტრები ნახე, როგორ გასახელებენ.

- მე არ ვარ ოფიციალურად. ეშელებათ... მე... კავკასიური...

- ასე არ ხდება. ჩვენც ვართ ტელევიზიებში ნამყოფი და, მინიმუმ, წინასწარ გვეკითხებიან რეგალიას...

- მე ვარ გარემოს დამცველი...

- გარემოს დაცვითი საქმიანობით რომელი წლიდან ხართ დაკავებული?

- 2018 წლიდან, მე ჩავები, როგორც ჩვეულებრივი რიგითი მოქალაქე - სიტყვა აქტივისტი არ მიყვარს, იმიტომ რომ, ჩემს უკან არც პოლიტიკური ორგანიზაცია და არც სხვა არაფერი არ დგას. სპეციალურად არ გავაკეთე ორგანიზაცია. ჩემს შემთხვევაში, ის, რომ არა მაქვს ფული, არის ჩემი თავდაცვა იმიტომ, რომ მე რომ გავაკეთო ორგანიზაცია მართლა ძალიან დიდ საქმეს ვაკეთებ და დაფინანსებაც მექნება, მაგრამ მერე მე ვერ გავარჩევ...

- გარემოს დაცვის საკითხებით ნამახვანის თემიდან გამომდინარე დაინტერსდით?

- გული შემტკივა, ძალიან შემტკივა.

- მესმის, ქალბატონო, უნდა შეგვტკიოდეს ჩვენს ქვეყანაზე გული, აბა, რა, მაგრამ ჭორის გავრცელებით შველოდეს ადამიანი ქვეყანას, ეს რაღაც ან ახალი მოდაა, ან გამოცდილი ხერხია, გითხარით კიდეც...

- შემთხვევამ განაპირობა, რომ მე ჩავერთე ამ საკითხებში. 2018 წელს იყო ასეთი შეხვედრა „კავკასიურ სახლში“, რომელიც ინტერნეტში დაიდო და მე წავედი, როგორც რიგითი ადამიანი შეხვედრაზე და იქ სიტყვით გამოვედი, ანუ კულტურული მემკვიდერობის დაცვის კუთხით იმიტომ, რომ მოგეხსენებათ, მაღალი ტენიანობა ყველაზე მეტად, ზუსტად ტაძრებზე მოქმედებს. კირქვა არის მოწყვლადი და ფრესკებზე... და მაშინ შემამჩნია ქალბატონმა ნაირა გელაშვილმა, ლევან ლორთქიფანიძემ... სვანები იყვნენ იქ. შენ შეგიძლია, ჩვენ დაგვეხმაროო და ამის შემდეგ, ამის მერე წავიდა და წავიდა... მერე სვანები მაკვირდებოდნენ ძალიან დიდხანს.

- რატომ გაკვირდებოდნენ?

- იმიტომ, რომ მათი ნდობის მოპოვება ძალიან რთულია. დაინახეს, რომ მე მართლა უანგაროდ ვარ ჩართული ამაში, მერე დავიწყე და დავიწყე.

- სვანები ვერ გავიგე, მართალი გითხათ, ვერც - მათი ინტერესები, მეტყვით უფრო კონკრეტულად?

- მარინა საღლიანი, დავით ქალიანი, აი, ის - ძველი, ზურაბ ნიჟარაძე.

- თანხას საიდან იღებთ?

- არანაირ თანხას არ ვიღებ.

- აი, 7 თებერვლის აქციაზე მეტროსადგურ „დელისთან“ რა მანქანებიც მივიდა და გაემგზავრა ნამახვანში, ყველას ფული თქვენ მიეცით. თქვენ გქონდათ 7 თებერვლის აქციაზე ხალხის გასამგზავრებელი ფული. ვინ მოგცათ ეს ფული, საიდან მოიტანეთ?

- კი ბატონო, მოგახსენებთ, ერთადერთი შემთხვევა იყო...  ეს იყო რიონის ხეობის... მაშინ სხვა ისიც უნდა იცოდეთ... მოსმენილი უნდა გქონდეს... მე ძირითადად რომ მივდივარ, ვარლამს არ ვაწუხებდი. ზუსტად მაშინ შინაურებმაც მთხოვეს, რომ სოფო, ჩვენ, ვინც მივდიოდით შინაურები, ჩვენ ფულს ვიშოვით და ვინც არის უცხო ხალხი, „ფეისბუქის“ მეგობრები, იმათ... ვარლამმა გადმომიგზვანა მე თანხა - 400 ლარი. რამდენიმე მანქანას დავუმატე მე ბენზინის ფული. ეს იყო მხოლოდ ბენზინის ფული, რომელიც შეგიძლიათ, თუ ყველაფერს აკონტროლებთ, მაგასაც გააკონტროლებდით... 400 თუ 450 ლარი ბენზინის ფული გადმომიგზავნა ვარლამმა... მე, ვინც მოვიდნენ... მე ვარ სხვა კატეგორიის ადამიანი... ჩემთვის, ესე შეხვდე უცხო ადამიანს და ამ ფულთან შეხება... ჩემი მეუღლე იყო ჩემთან ერთად... მე, უბრალოდ, ვნახე ის ადამიანები, გავესაუბრე. ჩემმა მეუღლემ გადასცა ფული... ჩემთვის ეს არის ძალიან უხერხული... იმიტომ, რომ მე ოჯახის და აკადემიური წრის იქით არასდროს არ გავსულვარ და არის ძალიან უხერხული.

- კრებსებში სხვა რამე წერია, რომ თქვენ აგროვებდით ფულს და არა ის, რომ ვარლამმა გამოგიგზავნათ, თუმცა მოვისმინე პასუხი და იცით, რა მაინტერესებს? - თქვენი დაინტერესების არეალი მხოლოდ სვანეთშა და ნამხვანჰესების მშენებლობაა?

- არა, ზოგადად, ჰიდროენერგეტიკის საკითხები, იმიტომ რომ, ეს სისტემური პრობლემაა.  

- კითხვა მაქვს: 84 ჰესის პროექტი არსებობს.

- უფრო მეტის.

- არის რომელიმე ჰესი, რომელიც უნდა აშენდეს და თქვენ მხარს დაუჭერდით?

- რა თქმა უნდა.

- რომელი?

- მართალი გითხრათ, მე ვეძებ, 12 გადაცემა მაქვს ჩაწერილი.

- კონკრეტული კითხვაა - რომელი ჰესის მშენებლობას უჭერთ მხარს, აი, დოკუმენტაცია, რომ შეისწავლეთ და მეტნაკლებად გაკმაყოფილებთ?

- ძირითადად, რამდენიმე ჰესი, რომელიც არის ძალიან პრობლემური - ნესკრა, შუახევი.

- სხვა რამეს გეკითხებით!

- რა თქმა უნდა, მხარს დავუჭერ.

- მხარს დავუჭერ კი არა, სხვა რამეს გეკითხებით - ამ 84 და როგორც ამბობთ, უფრო მეტი პროექტიდან, რომელიმეს იცნობთ და უჭერთ მხარს? მაგალითად, პირობითად, ვთქვათ - უნდა აშენდეს ჰესი მდინარე ლეხურაზე, ტეხურაზე, ან ნებისმიერზე და თუნდაც, ნებისმიერი მცირე ჰესი?

- რომელიც პრობლემური არ არის, იმაზე, რა თქმა უნდა, გამოხმაურება არ არის.

- ვარაუდით იცით 3 ათასი ოჯახის ამბავი, ურანის ამბავი, რუსეთში არსებული დოკუმენტების ამბავი და თუნდაც ვარაუდით მითხარით ერთი ჰესი, რომელიც უნდა აშენდეს...

- მაპატიეთ, ესე დეტალურად არ მახსოვს.

- ერთი ჰესი არ გახსოვთ, რომელიც კარგია? აშენებული კი არა, ასაშენებელი, ან თუნდაც შეჩერებული.

- მე არ ვარ გარემოს დაცვის... მაგი რომ კითხოთ გარემოს დაცვის იმას... იმდენი პროექტია, თუ არ გაეცანი... ჩვენ, მე, პირადად ვრეაგირებ იმაზე, რომელიც არის პრობლემური.

- ისე, მართლა უხერხული არაა, ერთ დოკუმენტსაც არ იცნობთ და ვარაუდებით და ჭორებით რომ ოპერირებთ? აი, მაგალითად, პანკისში ჰესის მშენებლობა რატომ არ გააპროტესთეთ?

- ვინ გითხრათ, რომ არ გავაპროტესტე? უბრალოდ, მე იქ, აქციაზეც არ ვიყავი, მე ვარ აბსოლუტურად დამოუკიდებელი ადამიანი. ჩემი ნება არის, მე რომელს გავაპროტესტებ და რომელს - არა. მე სხვა საქმეც მაქვს... ყველაფერზე წვდომა არ მაქვს.

- სხვა საქმე? იმდენად ინტენსიურად იყავით ნამახვანის ამბებში ჩართული, არ ჩანდა, რომ სხვა საქმეც გქონდათ.

- კი, ბატონო იმიტომ, რომ იქ ჩემი მიწაა, იმის დატბორვა არ შეიძლება.

- ამიტომ გეკითხებით - პანკისის დატბორვა რატომ შეიძლება ან რომელიმე სხვა ადგილის, იმ პროექტებიდან, რომელსაც არ იცნობთ, მაგრამ შესაძლოა მხარი დაუჭიროთ, რაც ძალიან მეეჭვება...

- არ შეიძლება, ვინ გითხრათ, მე მაშინ აქციაზეც ვიყავი.

- და მაინც, ვერ გავიგე ჰესი სართოდ არ უნდა აშენდეს?

- პანკისი რატომ არ შეიძლებოდა, ამაზე ელემენტარულად - ეკონომიკურად იყო წამგებიანი, რაც უნდა მოეპოვებინათ, გზაში იკარგებოდა, მაგაზე გადმომიგზვანით სტატიას.

- ინვესტორის ეკონომიკურ და ფინანსურ მდგომარეობაზე წუხდით, წაგება რომ არ ენახა და ამიტომ აპროტესტებდით გარემოსდამცველი?

- მისმინეთ, ერთი წამით, თქვენ სანამ კიხთვას დამისვამდით, უნდა შეგესწავლათ საკითხი, ვიდრე ხადორი სამზე იქნებოდა საუბარი, მანამდე იქ ორი ჰესი აიგო, მოსახლეობა იყო ძალიან უკმაყოფილო. აღარ უნდოდათ მესამე, სულ ტყუილად დააბრალეს გარემოს დამცველებს ეს საკითხი.

- აირიეთ ლოგიკაში. ჩამოყალიბდით: ეკონომიკურად წამგებიანი იყო, მოსახლეობას არ უნდოდა და ამიტომ აპროტესტებდით გარემოსადამცველები? ისე, მაშინ არ იყავით, მგონი, გარემოსდამცველი, თუმცა ესეც გავატაროთ... და სხვა რამეს გკითხავთ, იქნებ, აქ მაინც არ დაიბნეთ: კრებსების მიხედვით, ესაუბრებით ილია ჭანუყვაძეს და ამის შემდეგ ასეთი რაღაც ხდება - თხილაიშვილი გესაუბრებათ, რომელსაც, როგორც მიანიშნეთ, ზედაპირულად იცნობთ....

- არ ვიცი, მე თხილაიშვილი გამაცნო სოსო მამალაძემ, რომელიც არის ჩემი ოჯახის ახლობელი, მან გამაცნო. ჩვენ ნატანების ჰესი გავაჩერეთ. ჩვენი სახლიდან იყო ჩართული ქალბატონი ელენე აბაშიძე, ჰიდროგეოლოგი.

- ეს იმ სახლიდან, რომლის წარმომადგენელიც არ ხართ? შემდეგ...

- ჩავერთეთ განხილვაზე... ის ჰესი, რომელიც ბატონმა თხილაიშვილმა გვითხრა, რომ უნიკალურ ბუნებას კილომეტრებში, მდინარეში სვამენ და იქ ბუნება კვდება. ბატონი დავით ადეიშვილი იყო ჩართული. შევისწავლეთ, ოფიციალურად შევედით, განხილვა რომ იყო ონლაინ, 5 საათი ვიომეთ და მაშინ ეს ჰესი გაჩერდა.

- წარმატებაა, როცა რაღაცას აჩერებთ... საინტერესოა...  

- გაგებაში არ ხართ, საერთოდ, რა ხდება.

- ნუ გაურბიხართ კითხვას... ბატონ დავით თხილაიშვილს, რომელსაც ზედაპირულად იცნობთ...

- ზედაპირულად არ ვიცნობ მე, ასეთი რაღაც არ დაწეროთ.

- დავით თხილაიშვილს, რაც კრებსები გამოქვეყნდა, ტელეფონი გამორთული აქვს, ან შეიცვალა, თორემ ამ კითხვას მას დავუსვამდი, ანუ ის გეუბნებათ ერთ-ერთი საუბრის დროს - გუშინ, საღამოს, სახლში წამიყვანა გახარიას დაცვის თანამშორმელმა...

- მე არ მახსოვს ასეთი რაღაცა.

- თქვენ აწყვეტინებთ საუბარს და ეუბნებით - აქ არ მინდა ამ თემაზე საუბარიო და „ვაიბერზე“ სთავაზოთ საუბრის გაგრძელებას.

- მე არ მახსოვს... ჯერ ეს ერთიც, საერთოდ არ ვარ ვალდებული, ასეთ კითხვებზე გესაუბროთ... მე ეს საუბარი, მართალი გითხრათ, არ მახსოვს...

- საოცარია, სამაგიეროდ, სულ გახსოვთ 3000 თურქის ჩამოსახლების საკითხი და ურანიც...

- რაშია, იცით, საქმე? ყველაზე დაბალი დონეა ჩვენთან ანალიტიკის და კრიტიკის, როდესაც ნამახვანზე გასაჯაროვდა ხელშეკრულება და განკარგულება, ძალიან კარგად ნახეთ ეს გეოპოლიტიკური შინაარსის პროექტი და ამაზე, მე კი არა, ძალიან ბევრი ადამიანი ლაპარაკობს. მოუსმინეთ დემურ გიორხელიძეს, რომელმაც პროგრამა შეუდგინა მთავრობას, სხვათა შორის, 2012 წელს და ვახტანგ ზარქუა, იქ არის შავი თეთრით ნაწერი - ჰესის აგებას არ სჭირდება სამი რაიონის 605 ჰექტარი, სამხედრო გზა, რიონი კიდე 32 კილომეტრი ნაჩუქარი და ულიცენზიოდ წიაღისეული, არ სჭირდება. ეს არის გეოპოლიტიკური.

- ანალიტიკის და კრიტიკის დონე ნამდვილად ვერ მოვა სახელმწიფოს წინააღმდეგ მავნებლობის დონესთან, გეთანხმებით, ანუ ამბობთ, რომ სახელმწიფო თურქების ჩამოსახლების მომხრეა?

- მისმინეთ, ერთი წუთი, აქ ტენდენციებზე კეთდება ანალიზი და ამ ტენდენციებს მე ძალიან კარგად ვხედავდი და ვამბობდი.

- ამ ტენდენციების ანალიზი განსაკუთრებით შთამბეჭდავია, როგორც გარემოზე ზემოქმედების უმნიშვნელოვანესი ფაქტორი, არა?

- მე ვარ ისტორიკოსი, ჩემო ბატონო და, ძალიან დაინტერესებული ვარ მსოფლიოში მიმდინარე პროცესებით, თურქეთი როგორ იქცევა, ძალიან გამოსცნობია.

- ძალიან კარგია, რომ მრავალმხრივ განათლებული ქალბატონი ხართ, თან რუსული ენერგეტიკული ინტერესი მსოფლიო პრიზმაში როგორია, ეგეც იცით?  

- მე რასაც ვარაუდობდი ხელშეკრულების გასაჯაროვების შემდეგ, ეს არის 2X2=4-ს.

- მოსკოვში ბოლოს როდის იყავით?

- არასდროს არ ვყოფილვარ.

- ვაშინგტონში?

- არც ვაშინგტონში.

- სტამბულში?

- არა ვარ ნამყოფი. ნამყოფობა რა შუაშია?

- დამაინტერესა, პრობლემაა?

- ძალიან ბევრია ნამყოფი და ელემენტარული რაღაცეები არ იციან, საკუთარი ისტორია არ იციან. თურქეთში ვარ ნამყოფი, ეგვიპტეში ვარ ნამყოფი. სხვათა შორის, თხილაიშვილან მე გავწვიტე ურთიერთობა.

- უი, ეს ამ წამს რატომ გაგახსენდათ? საინტერესოა, მოსკოვის ხსენების შემდეგ ამის დაზუსტება თქვენგან...

- ზოგად მე... თვითონ დაიკარგა და იმიტომ... ის ნატანების ჰესის... მე გაგაგებინეთ, რატომ დაიკარგა... მე რაღაც ინტუიციაც მაქვს, ასე რომ, ჩემთან ბევრი ადამიანი მოდის.

- ინტუიცია გაქვთ და რა, ცუდი გიგრძნოთ გულმა?

- გვამუნათებენ, მაგრამ, როცა ხედავენ, რომ ჩვენ ვართ სუფთა გულის... მე რეალურად მარტო ვარ,

- ქალბატონო სოფო, გულმა ცუდი რამე გიგრძნოთ მასთან ურთიერთობით?

- არაფერი ცუდი არ მიგრძნო, უბრალოდ, ნატანები ჰესის ამბავი კარგად რომ დამთავრდა, მე იმის მერე აღარ მინახავს. მე სპეციალურად არ გავაკეთე ორგანიზაცია, რომ მე ვეღარ გავარჩევდი... უფულობა ამ შემთხვევაში... ისიც უნდა იცოდეთ, რომ ჩემს ფულს ვხარჯავ და ხშირად ვსესხულობ იმისთვის, რომ წავიდე, რომ ვისაც სპეციალისტებს ვპატიჟებ, იმათ ფულსაც მე ვიხდი ხოლმე. ხო, აი, ასეა, მე ვარ ძალიან ძველი ტრადიციების გეოლოგების ოჯახიდან.. ბებია, ბაბუა, დედა... ვარ მთაში გაზრდილი. ძალიან დიდი ინფორმაცია მაქვს ეკოსისტემებზე, მდინარეებზე, ბუნებაზე. ძალიან მიყვარს იქაურობა.

- ბარში გაზრდილებს სამშობლო არ უყვართ?

- ჩემნაირი ადამიანები სახელმწიფოს არ სჭირდება. დავინახე, რომ მე შემიძლია რაღაცის გაკეთება... ძალიან კარგი ხელოვნებათმცოდნე ვარ... გაიკითხეთ, ჩემი პედაგოგები ვინც იყვნენ, გეტყვიან ამის შესახებ. როდესაც დავინახე, რომ მე შემიძლია ამაში ჩემი წვლილის შეტანა. ძალიან ავტორიტეტულ ადამიანებს რომ არ ეთქვათ ეს ჩემთვის და არ მიენიშნებინათ, მე არ ჩავერთვებოდი.

- აჰა, რწმენაში განგამტკიცეს... როგორც ისტორიკოსს, ისე გეკითხებით: შეიძლება, ინტერესების დამთხვევა იყოს იმასთან დაკავშირებით, რომ ჰესის აშენება თქვენ პატრიოტული მოტივებით არ გინდოდათ და ჩვენი სახელმწიფოს ნომერ პირველ მტრად აღიარებულ რუსეთს - თავისი ინტერესებისთვის?

- ბატონო ჩემო, არ ჯდება მაგ ლოგიკაში, იცით, რატომ? - იმიტომ, რომ საქართველოს მთელი ენერგოსისტემა თავისი გადამცემი ხაზებით, თითქმის ყველა დიდი ჰესი რუსეთის საკუთრებაშია.

- რაში სჭირდება რუსეთს საქართველოში ჰესი მაშინ, როდესაც რუსეთისგან ვყიდულობთ ელექტროენერგიას?

- ბევრს არ ვყიდულობთ, თუ გნებავთ, ამის შესახებაც მოგცემთ ინფორმაციას.

- მაქვს, ქალბატონო.

- არ გაქვთ იმიტომ, რომ ჰიდროენერგეტიკა არის ერთადერთი დარგი საქართველოში, რომელიც თვითკმარია.

- ამას სერიოზულად ამბობთ? თვითკმარია და ჩვენ მეტი ჰესი არ გვჭირდება?

- ენერგეტიკულ მოზაიკაში - ენერგეტიკა მარტო ჰიდრო ხო არ არის? ენერგეტიკა, არის თბოელექტროსადგურები, არის ნავთობპროდუქტები, არის გაზი არის ქვანახშირის.

- და ყველაფერ ამისთვის იმპორტზე ვართ დამოკიდებული, გაზი გვაქვს თუ ნავთობპროდუქტები? თქვენ შინ ელექტროენერგიას იყენებთ?

- გეუბნებით, აქედან ყველაზე თვითკმარი არის ჰიდროენერგეტიკა.

- სახლში ელექტროენერგიას იყენებთ? რუსულს თუ აზერბაიჯანულს, როგორ ფიქრობთ?

- არ აქვს ამას მნიშვნელობა, ამ წუთას მე რომელს ვიყენებ. ჩვენ 13 მილიარდ კილოვატი საათი გვჭირდება და აქედან 11 არის ჩვენს ტერიტორიაზე გენერირებული. რომ იცოდეთ, ისე, ამ ზაფხულს პირიქთ წყლები დააქციეს. ვერ ხდება რეალიზება.

- ეს ენგურჰესი გაჩერებული რომ იყო და ისე დააქციეს წყლები, არა?

- არა, ენგურჰესი ჩართული იყო უკვე. დათო ჭიპაშვილს აქვს, როცა ენგურჰესი არ  იყო ჩართული, არც მაშინ, არ განვიცდიდით დიდ დეფიციტს.

- ჭიპაშვილი გარემოსდამცველების „რუხი კარდინალია“, ანუ ჩვენ ჰესები არ გვჭირდება?

- ჰიდროენერგეტიკა აქციეს ბიზნესად, როდესაც დგება ჰიდროენერგეტიკული პროექტი, ჯერ უნდა იყოს ამ პროექტის ეკონომიკური და ენერგეტიკული დასაბუთება.

- და ჰიდროენერგეტიკა ჰუმანიტარული დახმარება უნდა იყოს? ყველაფერი ბიზნესია, ქალბატონო. ისე, ვხედავ, ეკონომიკაზე არ გაქვთ დიდი წარმოდგენა. დოკუმენტებს, იმავე ნამახვანზე გაცნობილი ხართ?

- სარგებლისა და ხარჯის ანალიზი, სადაც უნდა იყოს დასაბუთებული....

- რამდენი ხანია ვსაუბრობთ და გარემოსდამცველს თითქმის ერთი სიტყვა არ გითქვამთ, მაგალითად, გარემოსთვის მიყენებულ ზიანზე, რისკებზე...  თქვენში ვარაუდებზე დაყდნობილი პატრიოტული მოტივი უფრო დიდი დოზითაა, გეოსტარტეგიული, ინვესტორების ეკონომიკური სარგებლის, რათა არ გაკოტრდნენ, თუ...

- უაზრო კითხვაა,.

- არ არის უზარო კითხვა, დემოგრაფიულ ექსპანსიაზე საუბრობთ ვარაუდებზე დაყრდნობით და გარემოს დაცვის პრობლემებს არც ახსენებთ.  

- არის რაღაც, რომელიც რო გაცხადდება, მერე უბრალოვდება ის. ძალიან გთხოვთ, ესეთი უაზრო კითხვაზე არ ვუპასუხებ.

- გეკითხებით: ამბობთ, რომ სტრატეგიულ ტერიტორიას გვართმევს თურქეთი და  ეს ვარაუდი უფრო მნიშვნელოვანია თქვენთვის თუ გარემოს დაცვითი საკითხები?

- ეს ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული, ბატონო ჩემო.

- მაქვს ვარაუდის გამოთქმის უფლება და ვვარაუდობ, რომ თქვენ რუსეთის ინტერესების რეალიზატორი ხართ. რამე პრობლემას ხედავთ ჩემს ვარაუდში? ერთი-ერთში ჯდება, რასაც თქვენ აკეთებთ ვარაუდებზე დაყდნობით, რუსეთის და ზოგადად, სპეცსამსახურების საქმიანობის სტილსა და ფორმაში.

- რუსეთის ინტერესებს, ბიჭო?

- ბიჭო - არა! ბიჭო - არა!

- მაპატიეთ, რაც ამათმა ყველაფერი რუსეთს მიყიდეს.

- რატომ ღელვათ? რუსეთის ინტერესების რეალიზატორი ხართ-მეთქი, თუნდაც ამ საუბრიდან ვასკვნი...

- ერთი რუსი მაჩვენთ, ვისთანაც ურთიერთობა მაქვს. დამიმტკიცეთ, ძალიან მწყდება გული.

- ნამახვანჰესის ამბავში ჩაერთეთ ენთუზიაზმით თუ ვინმემ გთხოვათ?

- არა, ბატონო, მე ყველაფერს ვაკეთებ... თუ გნებავთ, მე შეგხვდებით და გაგაცნობთ მასალას, ოღონდ 3 საათი გამოყავით დრო.

- ხომ თქვით, სვანები დამაკვირდნენ და მთხოვეს ჩართვაო, ნამახვანის საკითხში ვინ გთხოვათ ჩართვა?

- სიტყვაზე გამოკდიებაა.

- სიტყვაზე გამოკიდება როგორაა, თქვენ ბრძანეთ და ჩემთვის ეს არის მნიშვნელოვანი, ვინ გთხოვათ ნამახვანში ჩართვა?

- არავის არ უთხოვია, მე თვითონ ჩავერთე. ძირითადად, მე რასაც ვაკეთებ, ეს არის სამეცნიერო მასალის დამუშავება, ზოგადად ჰიდროგეოლოგია.

- თქვენ არ ხართ სპეციალისტი, როგორ ამუშავებთ სამეცნიერო მასალას?

- სხვათა შორის, ევროპაში, ჩემო ძვირფასო, ზუსტად ხელოვნებათმცოდნეები, ჰუმანიტარული დარგის სეპციალისტები არინ დიდი გარემოს დამცველები. არცერთი არ იყო, უშუალოდ სპეციალსტი. მე შეიძლება გეოლოგიური კვლევა არ ჩავატარო. მაგრამ როდესაც არის რაპორტი და ექსპედიციის დასკვნითი ნაწილი, სადაც წერია, სიტყვაზე რომ ნამხვანზე გადის მთავარი რღვევის ზოლი... ბატონო შოთა ადამიანს უსმინეთ, მთავარი რღვევის ზოლი, რომელიც არ გააქტიურდა რაჭის მიწისძვრის დროს, მაგრამ შეიძლება გააქტიურდეს სხვა მიწისძვრის დროს, ეს არის მუდმივი მოცემულობა, რომელსაც ვერ მოხსნი. აი, ამას მე ვკითხულობ... ეს არის დოკუმენტაცია,

- რატომ, ბატონი ადამიანი არ შეიძლება ცდებოდეს? უფრო მეტიც, იქნებ, წაგეკითხათ თუნდაც ნამახვანთან დაკავშირებული სეისმური მდგრადობის დოკუმენტაცია და შეგესწავლათ.

- არ შეიძლება, ბატონო ჩემო, იმიტომ, რომ იქ არის ექსპედიციები.

- ამ ლოგიკით იაპონიაში ატომური ელქტროსადგურები არ უნდა შენდებოდეს, მაგრამ შენდება.

- იაპონელებს ედრებით?

- რატომ არ ვედრებით? თქვენ ელექტროენერგია გაქვთ სახლში, ჭრაქით კი არ უყურებთ ტელევიზორს!

- არა, მისმინეთ, ბატონო ჩემო, ისინი კარგად აგებენ, საქართველოში...

- აჰა, მორგ ჭორამდე მივედით, თუმცა ეს ნინო ჩხობაძის ქეისია, ის ავრცელებდა ხმას და უმზადებდა მესიჯებს პოლიტიკოსებს შესაძლო მშენებლობის ხარისხთან დაკავშირებით და ახდენდა „ენკა“-ს დისკრედიტაციას და თქვენც იგივე ნარატივზე ხართ ამ წუთას - ცუდად აშენდება, რადგან საქართველოა, ანუ კარგად რომ აშენდეს, ყოფილა თუნდაც რღვევის ზოლზე მშენებლობა შესაძლებელი. ნახეთ, სად „გაიჭედეთ“. ინვესტორი ჩამოვა და ცუდად ააშენებს, წყალს და 30-მეტრიან ტალღებს გაატანს ყველაფერს, არა?

- ნორვეგილები იყვნენ შუახევში, ჰესზე და როგორ ააშენეს, მშვენივრად ნახეთ.

- ერთი და იგივე ნარატვი გაქვთ გარემოსდამცელებს და დარბიხართ ანტიარგუმენტებით, მითებით, ჭორებით...

- ნარატივი კი არა, ეს არის ფაქტები.

- ვარლმათან რომ მიხვდვით, გამარჯობა, მოვედიო, უთხარით? ვარლამთან პრეზენტაცია ვინ გაგიკეთათ?

- მე ვარლამის დედას ვიცნობ ზუსტად 2018 წლიდან.

- ჰო, რეალურად, მაგ დროს დაიწყო ნამახვანის წინააღმდეგ ჯერ კონსპირაციული და მერე - ღია მოძრაობა. მაგ დროს მიხვედით თქვენც „კავკასიურ სახლში“.

- მე 2020-ში, საერთოდ რომ არავინ არ დადიოდა, მაშინ დავდიდოი რაჭაშიც და ყოველთვის... დავახლოვდით... აი, კავკასიურ წრეში გავიცანი მარიტა სანამ ეს ამბები დაიწყებოდა დიდი ხნით ადრე ვიცნობდი.

- „კავკასიური სახლი“ არის მოწინავე ნამახვანის წინააღმდეგ მითების, ხმების გავრცელებაში და მისი პირმშოები, თუ ასე შეიძლება ვთქვა?

- არა, ბატონო ჩემო, მე მათ წევრობაზეც უარი ვუთხარი იმიტომ, რომ ძალაინ შეაწუხეს ჩემ გამო.

- შეაწუხეს რას ნიშნავს?

- როგორც თქვენ, ალბათ, დარეკეთ და კითხვებით შემაწუხეთ, აი, ესე სხვებიც აკეთებდნენ.

- კითხვის დასმა შეწუხებაა, მით უფრო, მაშინ, როდესაც თქვენი ვარაუდებით, ხმების გავრცელებით და ჭორებით შეაწუხეთ მთელი ქვეყანა?..

- ჯერ ეს ერთიც, მე პირად საუბრებში რასაც ვამბობ... სიტყვის გამოხატვის თავისუფლება, იცით თქვენ?

- გამოხატვის თავისუფლება როგორ არ ვიცი. სახელმწიფოს წინააღმდეგ, დესტრუქციაც და საბოტაჟიც ვიცი. საბოტაჟი იცით, რა არის? აი, ხმებს უვრცელებთ სახელმწიფოს, მავნებლობთ, სახელმწიფოებს, ხალხებს და რელიგიებს შორის დაპირისპირებას თესავთ და ამას ფუთავთ გამოხატვის თავისუფლებით?

- საბოტაჟი ეს არის, რასაც სისტემა აკეთებს ჩვენს წინააღმდეგ.

- ხმების გავრცელების კამპანიაში...

- ვაი, ვაი ვაი, კარგად.

პატრიოტობას თამაშობთ რეალურად და რუსეთის ინტერესების რეალიზატორი ხართ ნებით თუ უენებლიედ. ყველაფერ ამის მერე გამოხატვის თავისუფლებაზე საუბრობთ...  

- ვაი, ვაი, ვაიმე. რაც გინდა, ის იფიქრეთ, მე ჩემს ქვეყანასთან მართალი ვარ.

- თქვენი კავშირები თხილაიშვილთან, მისი - რუსეთთან და გრუ-სთან უკვე აღიარეს ჩემთან საუბარში. თქვენ კი მასთან ცალკე კონსპირაცია გქონდთ.

- ბატონო, მე მთხოვა, ბატონმა სოსომ.

- „იმ კაცზე“ ჩუმად რომ ესაუბრობით, ვინ არის ის კაცი? ინტენსიური სატელეფონო საუბარი გქონდათ...

- თვითონ არ მასვენებდა, ამაწრიალა....

- ანუ, გამოგიყენათ?

- რატომ გამომიყენა?

- იმიტომ, რომ ხმას ავრცელბდით, ადამიანების გრძნობებზე თამაშობდით.

- თქვენ თუ რამის ოფიციალურად წამოყენება გინდათ, წამომიყნეთ. ახლა თავი დამანებეთ.

(საუბრის სრული აუდიოვერსია ინახება ჩემთან) 

ავტორი: გოჩა მირცხულავა